KPMG heeft een vergelijkende analyse gemaakt op het vlak van erfbelasting/schenkbelasting tussen een aantal landen. Wat houdt dat precies in?
Ja, dat is een hele leuke studie die verricht is door KPMG in 42 landen. Dat heet de Global Family Business Taks Monitor. Die studie is nu voor de tweede keer verricht en daar hebben 42 landen aan meegewerkt. Het is een vergelijking om te kijken wat er gebeurt als iemand met een familiebedrijf of als een familie met een familiebedrijf, als daar de DGA komt te overlijden. Er is ook onderzocht wat er gebeurt als het familiebedrijf wordt geschonken aan de volgende generatie.
Hoe hebben ze dat dan opgevat? Ik zag dat het een soort ‘case study’ is die ze hebben gemaakt?
Dat klopt. Ze hebben alle landen een case study toegestuurd en dat gaat over ene meneer John Smith. Hij heeft een familiebedrijf, al meer dan 10 jaar. Hij heeft ooit 1.000.000 euro geïnvesteerd in dat familiebedrijf en dat is nu 10.000.000 euro waard. Het bedrijf heeft voor 8.000.000 euro aan bezittingen (voorraad, machines, debiteuren), 1.000.000 euro cash en 3.000.000 euro bankschuld en heeft dus een eigen vermogen van 5.000.000 euro. Maar het bedrijf is 10.000.000 euro waard, dus als het zou worden verkocht aan een onafhankelijke derde dan levert dat 10.000.000 euro op.
Vervolgens is de vraag voorgelegd: wat gebeurt er als meneer Smith overlijdt? Hoeveel belasting is er dan verschuldigd aan inkomstenbelasting en aan erfbelasting, wat we vroeger successierechten noemden. Er is ook onderzocht wat er gebeurt als hij bij leven het bedrijf schenkt aan de volgende generatie.
Ik kan me voorstellen dat er dan telkens gekeken is van wat gebeurt er als het bedrijf in aanmerking komt voor de BOF-regeling zoals wij die kennen in België en Nederland. Dus de gunstregeling voor familiale bedrijven. Wat als het voldoet en wat als het niet voldoet?
Misschien is het goed om er eens even naar te kijken. Er zijn wat grafieken van gemaakt. Dan beginnen we met een grafiek waarin is terug te vinden wat er aan inkomstenbelasting en erfbelasting is verschuldigd als er geen faciliteiten zouden zijn. Dan zien we dat er een aantal landen zijn waar 3 à 4 miljoen euro belasting is verschuldigd op het moment dat meneer Smith overlijdt. Dat is natuurlijk een groot probleem want het bedrijf, zoals we net zagen, heeft slechts 1 miljoen euro cash. Dus op het moment dat er een dividend wordt uitgekeerd gaat daar nog dividendbelasting vanaf en inkomstenbelasting vanaf, dan hou je daar een deel van over, minder dan een miljoen, en dan hebben de erfgenamen niet genoeg geld om de inkomstenbelasting en de erfbelasting te betalen. Dat is natuurlijk een heel groot probleem. Het kan ertoe leiden, en dat is in het verleden ook zo geweest in sommige landen, dat bedrijven daardoor failliet gingen omdat ze teveel dividend moesten uitkeren om aan de verschuldigde belastingen te kunnen voldoen. Daarom kennen veel landen een zogenaamde bedrijfsopvolgingsfaciliteit of een vrijstelling voor familiebedrijven waarbij er een vrijstelling geldt van inkomstenbelasting of waarbij de inkomstenbelastingclaim wordt doorgeschoven en waarbij er een gehele of gedeeltelijke vrijstelling geldt van erfbelasting.
En in die veronderstelling moet meneer John Smith dan niet schenken maar kan hij bij overlijden aan een gunstiger tarief van erfbelasting zijn vermogen overdagen? Dus hij hoeft nog niet te schenken maar schenken maakt het wel beter qua tarief?
Klopt. Daar gaan we zometeen naar kijken. Ik wil eerst nog even doornemen wat de uitkomsten zijn van het rapport in het geval dat meneer Smith komt te overlijden. Wat opvalt in het rapport is dat er best wel veel landen zijn die helemaal geen erfbelasting heffen. Dat zijn bijvoorbeeld Zweden, Luxemburg, Polen, Slowakije, Tjechië, Kroatië. Er zitten ook wat minder aantrekkelijke landen bij zoals Jordanië, Servië… Maar het valt op dat er best veel landen zijn die dus geen erfbelasting kennen en dat geldt ook voor de schenkbelasting waar we zometeen naar kijken. Er zijn ook veel landen die überhaupt geen schenkbelasting kennen. En de landen die dus wel een erfbelasting kennen, we zagen het net al, in sommige landen zou normaal gesproken 3 à 4 miljoen, in Amerika zelfs 4,5 miljoen euro aan belasting verschuldigd zijn. Dat is natuurlijk echt een probleem. Dan gaat zo’n bedrijf eraan onderdoor. Daarom hebben veel landen een faciliteit waarbij de inkomstenbelasting niet wordt geheven of de heffing wordt doorgeschoven en waarbij een korting wordt gegeven of een vrijstelling van erfbelasting. Dat zien we in de volgende grafiek. Dan zie je dat er heel veel landen zijn met een faciliteit. België is daar een voorbeeld van. Bij overlijden is er slechts 3% erfbelasting verschuldigd over het familiebedrijf. In Nederland kennen we een gelijkaardige regeling. De inkomstenbelasting kan worden doorgeschoven en 83% van de waarde van het familiebedrijf is vrijgesteld van erfbelasting. Dat resulteert ook in een heffing van ongeveer 3%. Er zijn dus heel veel landen die die faciliteiten kennen. Er zijn er eigenlijk maar een paar die dat niet kennen, zoals Amerika, Canada, Brazilië, Zuid-Afrika en Japan. Dat zijn de landen waar je eigenlijk nog steeds in meer of mindere mate belasting bent verschuldigd wanneer een familiebedrijf vererfd.
Als je dan de vergelijking maakt met schenking dan zie je in heel veel landen dat het tarief in sommige gevallen nog verbetert wanneer je het familiebedrijf gaat schenken.
Dat klopt. Wat we net ook al concludeerden, een aantal landen kennen überhaupt geen schenkbelasting. Polen is daar een mooi voorbeeld van. In België bestaat natuurlijk de mogelijkheid om tegen 0% te schenken, ook als het gaat om niet-bedrijfsvermogen, dus gewoon beleggingsvermogen. Maar de meeste landen kennen wel een schenkbelasting. En zonder de fiscale faciliteiten voor familiebedrijven zie je dus dat dan de heffing varieert van tussen de 1 en de 5,5 miljoen. Spanje steekt er echt uit. Daar is 5,5 miljoen aan belasting verschuldigd. Frankrijk is een duur land maar ook Amerika is heel duur en Nederland ook. Wij kennen 25% box 2 belasting en dan komt daar nog eens een keer 20% erfbelasting overheen. Dat telt op tot 40%. Dus iemand met een beleggings BV met een waarde van 10 miljoen die in Nederland woont, als die komt te overlijden dan moeten de erfgenamen in principe 4 miljoen belasting afrekenen. Voor de familiebedrijven bestaat er dan gelukkig een faciliteit. Dat zien we in de volgende grafiek. Dan zie je dat de meeste landen een regeling kennen waarbij de belasting wordt verminderd of er volledige vrijstelling wordt gegeven.
Nederland kent een dergelijke faciliteit bij schenken onder voorwaarden. België natuurlijk ook. Dat kan zelfs tegen 0% in Vlaanderen. Er zijn een paar landen die ook hier er weer uitspringen. Amerika is duur. Canada en Brazilië zijn duur. Zuid-Afrika, Australië, Japan, Turkije… De meeste landen kennen een faciliteit. En dat is natuurlijk ook logisch, want of je nou een overgang hebt van het bedrijf via overlijden of via schenken. In beide gevallen mag het niet zo zijn dat door het onttrekken van al te veel liquiditeiten of door het moeten lenen van extra geld om een dividend te kunnen uitkeren om die belasting te kunnen voldoen mag het niet zo zijn dat het bedrijf daardoor er aan onderdoor gaat. Er moet een continuïteitsgedachte zijn. Ter bescherming van de werkgelegenheid en de economische bedrijvigheid zijn die faciliteiten in het leven geroepen. Dus Nederland en België zijn zeker geen uitzondering.
Als we dan kijken eigenlijk naar de Nederlanders die in België wonen, mogen we dan concluderen uit deze analyse dat zij niet slechter af zijn? Als zij aandelen van een familiebedrijf bezitten en ze wonen in België, dat ze dan eigenlijk onder een vrij gunstig regime vallen en daarom niet de noodzaak hebben om specifiek voor die aandelen te emigreren bijvoorbeeld?
Absoluut. België is nog altijd een fiscaal paradijs. Bij afwezigheid van een meerwaardebelasting op aandelen zoals veel landen kennen en uiteraard de mogelijkheid om tegen 0% of 3% te schenken aan de kinderen. Dus België is wat dat betreft inderdaad heel gunstig. Er is absoluut geen noodzaak om te emigreren naar Zwitserland, Monaco of Luxemburg of Verenigd Koninkrijk omdat familiebedrijven onder die gunstige regeling vallen. Zelfs als mensen beschikken over beleggingsvermogen (banktegoeden, effecten en dergelijke), dan is er ook geen noodzaak om te emigreren op voorwaarde dat tijdig wordt geschonken aan de volgende generatie.
En ook altijd eendachtig houden dat het land van bestemming een soort ‘well-taks’ heeft, een vermogenstax, ook niet onbelangrijk. Dat moet ook in die weegschaal worden gelegd.
Zeker. Je moet niet alleen kijken naar de erfbelasting en de schenkbelasting, je moet ook kijken naar inkomstenbelasting en vermogensbelasting.
Misschien is het nuttig dat we nog een voorbeeld geven van een heel specifieke situatie waar heel veel landen in 1 casus vervat zitten. Heb je zo een voorbeeld?
Ja, we hadden laatst een interessante situatie van een familie, afkomstig uit Nederland. Ze woonden nog geen 10 jaar in België. Ze hadden diverse bezittingen, waaronder een vakantiewoning in Frankrijk. Eén van de kinderen woonde in Spanje. Wat je dan ziet is dat er een vierdubbele heffing optreedt. Nederland wil erfbelasting heffen (de vader kwam te overlijden). Nederland wilde heffen omdat de 10-jaars termijn nog niet verstreken was. België wilde heffen omdat de erflater in België woonde. Frankrijk wilde heffen omdat het onroerend goed in Frankrijk is gelegen, wat overigens heel normaal is met het internationale belastingrecht. En Spanje wilde ook heffen omdat de zoon als erfgenaam in Spanje woont en de erfenis heeft ontvangen. Dan heb je dus een hele lastige puzzel te pakken want dan moet je gaan kijken hoe je die aangifte gaat doen. Hiervoor geldt dus ook: voorkomen is beter dan genezen. Als mensen in zo’n situatie zitten met een wat groter vermogen dan is het heel belangrijk om tijdig een analyse te maken van wat is er aan belasting verschuldigd of wat gaat er gebeuren als vader of moeder komt te overlijden en hoe gaan we dat oplossen. Daar zijn een aantal mogelijkheden, een aantal technieken voor.
Maar ook weer eendachtig al die andere taks aspecten als vermogensbelasting, inkomstenbelasting, enzovoort?
Ja. Er zijn diverse mogelijkheden. Je kan bijvoorbeeld denken aan schenken van aandelen in een beleggingsvennootschap aan de kinderen in Nederland. Die krijgen dan een zogenaamde ‘step-up-invalue’. Als zij aandelen krijgen ter waarde van 10 miljoen dan mogen ze die in de boeken zetten voor 10 miljoen. En als die aandelen dan in waarde stijgen tot bijvoorbeeld 11 miljoen en ze liquideren dan de vennootschap, dan betalen ze in principe slechts over die 1 miljoen waardestijging 25% belasting in box 2. Dat is dus 250.000 euro. Dan kan het vermogen worden overgeheveld zonder schenkbelasting in België of tegen 3% en tegen een heel geringe heffing in Nederland.
Er zijn dus allerlei interessante mogelijkheden. Je kan het doen onder voorbehoud van zeggenschap waar het gaat om beleggingsvermogen, banktegoeden en effectenportefeuilles kan je ook denken aan voorbehoud van vruchtgebruik.
Dus de analyse kan ons zeker goed helpen wanneer we zo’n internationale casus hebben?
Ja. Het is natuurlijk vooral heel fijn dat we collega’s hebben in al die landen waarvan we er een aantal goed kennen, die we kunnen bellen om te vragen hoe we dit oplossen.