Zorgvolmacht: een geruststelling voor elke senior, ook voor u?

In Archief by robert

Stel u bent of voelt zich te jong om een successieplanning op te zetten,  maar u wil toch reeds de nodige voorzorgsmaatregelen nemen voor het geval een dergelijke planning nuttig of noodzakelijk wordt. Wat kunt u doen?
De Wet van 17 maart 2013 (tot hervorming van de regelingen inzake onbekwaamheid en tot instelling van een beschermingsstatus die strookt met de menselijke waardigheid) die op 1 september 2014 in werking getreden is, biedt u de oplossing. We schetsen het juridische kader, daarna gaan we verder in op een aantal aspecten van de zorgvolmacht

Juridisch kader
In de vorige editie van deze nieuwsbrief was te lezen dat de erf- en schenkbelasting per 1 januari 2015 geregionaliseerd is naar Vlaanderen. Daarbij aansluitend is de ingrijpende wetswijziging op vlak van de verschillende regelingen om wils- en handelingsonbekwamen meerderjarigen te beschermen interessant in het kader van uw vermogens- en successieplanning.
Voorheen waren er verschillende beschermingsmechanismen in het burgerlijk recht voorzien, zoals onder andere het voorlopig bewind over de goederen, het statuut van verlengde minderjarige en bijstand door een gerechtelijk raadsman. Door de nieuwe wet is er voortaan slechts één gerechtelijk beschermingsstatuut met name, het voorlopig bewind.
Er is zowel een voorlopig bewind over de goederen, als over de persoon. Het uitgangspunt daarin is de autonomie van de beschermde persoon zo weinig mogelijk in het gedrang te brengen. Wat de beschermde persoon zelf kan doen, doet hij zelf. Op verzoek van de te beschermen persoon, de procureur, elke belanghebbende of zelfs van ambtshalve stelt de vrederechter een voorlopig bewindvoerder aan. Deze kan dan beslissingen nemen zowel op vlak van de goederen van de beschermde persoon als op vlak van de persoon.

Zorgvolmacht
Daarnaast is het tevens mogelijk een buitengerechtelijke bescherming te voorzien betreffende de goederen van de beschermde persoon. Daarbij is de initiële tussenkomst van de vrederechter niet nodig en kan de beschermde persoon voorafgaand aan de inwerkingtreding de krachtlijnen uittekenen. Dit gebeurt door middel van de zogenaamde zorgvolmacht. De zorgvolmacht is een lastgeving waarbij de beschermde persoon, op het moment dat hij/zij nog handelingsbekwaam is, een volmacht verleent aan een door hem aangeduide lasthebber. Aan de hand van deze volmacht kan de lasthebber tijdens een latere periode van handelingsonbekwaamheid welbepaalde handelingen te stellen met betrekking tot het vermogen van de lastgever.
Het is deze buitengerechtelijke bescherming die interessant kan zijn in het kader van uw successieplanning. Bijvoorbeeld u belandt in een coma na een verkeersongeval. In deze situatie is uw vermogenstoestand volledig geblokkeerd. Uzelf bent handelingsonbekwaam en er is niemand aangesteld om in uw plaats vermogensrechtelijke handelingen te stellen. Bijgevolg is het onmogelijk om een successieplanning uit te voeren. Zo kunnen er geen onroerende goederen worden verkocht, kan er geen schenking plaatsvinden, noch kan iemand in uw plaats stemmen met uw aandelen. Om deze situatie te verhelpen dienen uw familieleden naar de rechtbank te stappen om een voorlopig bewindvoerder aan te stellen. Deze zal echter eerder terughoudend handelen dan actief. Deze houding kan financieel negatieve gevolgen hebben voor uw erfgenamen. Dezelfde situatie geldt tevens indien u geveld wordt door dementie en u niet meer handelingsbekwaam bent om rechtshandelingen te stellen.
Deze patstelling kan opgelost worden door het opmaken van een zorgvolmacht, waarbij de volmachthebber de bevoegdheid heeft om bepaalde handelingen te stellen. Het is van belang dat deze zorgvolmacht wordt opgemaakt op het moment u nog handelingsbekwaam bent en deze vervolgens geregistreerd wordt.
Hieronder verduidelijken wij de aandachtspunten bij het opmaken van een zorgvolmacht.

Wie kiest u als lasthebber?
Wie deze lasthebber is en het aantal lasthebbers mag u vrij kiezen. Wel voorziet de wet enkele verbodsbepalingen, zo zijn onder andere uitgesloten personen die krachtens art. 496/6 BW geen bewindvoerder mogen zijn (bijvoorbeeld personeelsleden van de instelling waar de beschermde persoon verblijft). Vaak zal de lastgever kiezen voor personen uit zijn familie, dit is logisch gezien deze normalerwijze het best zijn wensen kent. Zo kan de lastgever zijn partner of kinderen aanstellen als lasthebber.
Het is echter raadzaam om een cascadesysteem te voorzien ingeval één van de gekozen lasthebbers zelf onbekwaam zou worden. De partner kan bijvoorbeeld worden aangeduid als initiële lasthebber en vervolgens de kinderen gezamenlijk als opvolgend lasthebber. Indien de lastgever getrouwd is onder het stelsel van gemeenschap van goederen is het wenselijk om een specifieke toestemming te voorzien voor handelingen waarvoor de toestemming van de echtgenoot (lastgever) vereist is. Verder kan er reeds voorafgaand een lasthebber ad hoc worden aangeduid mochten er tegenstrijdige belangen zijn in hoofde van de lasthebber. Indien dit niet voorzien is, dient de vrederechter geraadpleegd worden om een lasthebber ad hoc aan te stellen. Er is bijvoorbeeld een tegenstrijdig belang indien een kind als lasthebber een schenking doet aan zichzelf.
Naast het voorzien van een cascadesysteem, is het tevens mogelijk om de bevoegdheden van de lasthebbers te verdelen naargelang het betrokken onderwerp. Zo kunt u voor de zakelijke aangelegenheden uw zakenpartner aanduiden als lasthebber en voor het beheer van uw privévermogen uw levenspartner.

Welke bevoegdheden geeft u aan uw lasthebber(s)?
U heeft de keuze om ofwel een zeer algemene volmacht op te stellen, ofwel een specifieke. Het is raadzaam om te kiezen voor dit laatste zodat het duidelijk is welke bevoegdheden de lasthebber heeft. De rechtshandelingen die in uw naam worden gesteld, mogen enkel betrekking hebben op uw vermogen en niet op persoonlijke aangelegenheden (bijvoorbeeld de keuze van een rusthuis/ziekenhuis).
Ingeval van een specifieke volmacht kan u zowel de lasthebber aanstellen voor daden van beheer als voor daden van beschikking. Daden van beheer betreffen het in stand houden van het vermogen, zoals pensioen ontvangen, belastingen betalen, aangetekende brieven ontvangen etc. Daden van beschikkingen zijn verregaander, zoals verkopen, verdelingen en schenkingen. Het is dan ook van belang deze nauwkeurig te omschrijven.
Via daden van beschikking kan er actief aan vermogensplanning worden gedaan door de volmachthebber. Zo kan er bijvoorbeeld voorzien worden om schenkingen te doen, maar enkel aan de kinderen en als voorschot op hun erfdeel. Daarnaast is het wenselijk om te voorzien dat de volmachthebber de bevoegdheid heeft om een buitenlandse schenkingsakte of een bankgift te laten registreren zodat de schenking buiten de (fiscale) nalatenschap valt. Tevens is het raadzaam om een bestaand keuzebeding grondig te analyseren en na te gaan of de echtgenoot tevens via volmacht zijn keuze mag bekend maken.

Vanaf wanneer treedt de zorgvolmacht inwerking?
Vanaf wanneer kan de volmachthebber optreden voor uw rekening en in uw naam? De inwerkingtreding kan uzelf vrij bepalen in de zorgvolmacht. Indien u ontzorgt wenst te worden van het beheer van uw vermogen door bijvoorbeeld ouderdom of door een beginnende ziekte, kan de volmacht onmiddellijk ingang vinden. Het is echter mogelijk om een volmacht op te stellen die pas inwerking treedt op het moment dat de gezondheidstoestand van de lastgever niet meer toelaat om zelf naar behoren zijn vermogensrechtelijke belangen waar te nemen. Als garantie kan bepaald worden dat deze gezondheidstoestand door twee onafhankelijke artsen vastgesteld moet worden.

Wanneer eindigt de zorgvolmacht?
De lasthebber heeft te allen tijde de mogelijkheid om zijn opdracht te beëindigen. Ingeval er een opvolgend lasthebber is voorzien, dient hij deze te verwittigen. Ingeval er geen opvolging is voorzien dient de lasthebber de vrederechter hiervan op de hoogte te brengen, zodat die vervolgens een vervanger kan aanduiden. In tussentijd zal de lasthebber belast zijn om het beheer waar te nemen.
Daarnaast heeft de lastgever steeds de mogelijkheid om zijn lastgeving te herroepen. Hij dient op dit moment wel nog wel steeds wilsbekwaam te zijn.
Logischerwijze eindigt de zorgvolmacht indien de lastgever zich niet meer in voornoemde gezondheidstoestand bevindt. Tot slot kan de vrederechter een einde stellen aan de lastgeving indien hij van oordeel is dat deze niet meer beantwoordt aan de belangen van de lastgever.

Hoe ziet de zorgvolmacht eruit?
De volmacht dient schriftelijk te worden verleend door middel van een onderhandse of notariële akte. Indien de volmacht betrekking heeft op handelingen die sowieso de tussenkomst van de notaris vereisen, zoals de verkoop van onroerende goederen, wijziging huwelijkscontract, schenkingen, etc. is de verlening onder notariële vorm een voorwaarde. De volmachten worden centraal bijgehouden in het Centraal Register voor Lastgevingsovereenkomsten. Enkel de lastgever zelf, de notaris, de vrederechter en de procureur hebben hiertoe toegang.
Indien de notaris tussenkomt, biedt dit meer waarborgen voor de lastgever. De notaris zal nagaan of de rechtshandelingen kaderen in de overeengekomen toegekende machten, of de volmachthebber rechtsgeldig optreedt en of alles plaatsvindt in het belang van de lastgever.
Het opmaken van een onderhandse zorgvolmacht kan nuttig zijn indien deze enkel de uitoefening van de stemrechten betreft (geen tussenkomst van de notaris vereist). Voor de inwerkingtreding ervan, is wel een voorafgaande registratie nodig.

Functie van de vrederechter
De lasthebber dient zich niet automatisch, noch systematisch voor de vrederechter te verantwoorden. De controle op de lastgeving gebeurt vooral door de sociale omgeving van de lastgever. De vrederechter kan steeds door elke belanghebbende geraadpleegd worden indien er een betwisting is tussen de lasthebbers of wanneer een belanghebbende vermoedt dat de belangen van de lastgever door het uitvoeren van de lastgeving in gevaar worden gebracht.

Zoals uit bovenstaande uiteenzetting blijkt is de zorgvolmacht een zeer nuttig instrument om een blokkering in uw vermogensplanning te vermijden. Door het opmaken van een zorgvolmacht blijft uw vermogen in continuïteit en wordt deze volgens uw wensen beheerd, mocht u op een bepaald moment zelf niet meer handelings- of wilsonbekwaam zijn. Zo kan er gestemd worden met uw aandelen, kunnen er schenkingen plaatsvinden en kan er een keuze worden gedaan voor het keuzebeding in het huwelijkscontract.

 

hits=95= / id=3858=